به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی مالک اشتر؛ حجت‌الاسلام والمسلمین هوشیار مشاور حوزه ازدواج و مدیر دفتر خانواده دانشگاه مالک اشتر در گفتگو با «جوان» از مهارت‌های زندگی در زندگی زوجین می‌گوید. وی معتقد است: گفت‌وگوی درست و به موقع می‌تواند فاصله بین زوجین را پر کند و از آن مهم‌تر یکی از بهترین راه‌های برقراری ارتباط و رفع تعارض، گوش کردن به حرف‌های همسر و تکرار آنهاست به طوری که رضایت گوینده جلب شود. متن گفتگو با وی درپی می‌آید.
از نظر شما مهارت زندگی یا سواد زندگی چه معنا و تعریفی دارد؟
مهارت‌های زندگی توانایی‌هایی هستند که با تمرین مداوم پرورش پیدا می‌کند و شخص را برای روبه‌رو شدن با مسائل روزانه زندگی و در حوزه‌های روانی، اجتماعی و بهداشتی آماده می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی مهارت‌های زندگی را چنین تعریف کرده‌اند: «توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با چالش‌ها و ضروریات زندگی روزمره خود کنار بیاید.» در تعریف دیگر می‌توان مهارت زندگی را مجموعه‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌های فردی و گروهی دانست که افراد برای زیستن در هزاره جدید به آن نیازمندند. در این مهارت‌ها فرد علاوه بر رسیدن به آرامش و تعادل در زندگی فردی و اجتماعی به ایفای نقش در زندگی خود می‌پردازد.
آیا ما مهارت مشخص و تعریف شده‌ای به نام همسرداری هم داریم؟
بله. مهارت‌ها در دو دسته عمومی و اختصاصی قرار می‌گیرد. مهارت‌های عمومی شامل خودآگاهی، تصمیم‌گیری، حل مسئله، تفکر خلاق، تفکر نقادانه، برقراری رابطه مؤثر با دیگران، همدلی با دیگران و رویارویی با هیجان‌ها مثل خشم و غم و شادی و... است. مهارت‌های اختصاصی نیز شامل انتخاب همسر، روابط عاطفی و زناشویی، رفع اختلافات خانوادگی و تربیت فرزند است.
به نظر می‌رسد این روز‌ها بسیاری از زندگی‌های مشترک دچار روزمرگی شده است و شاید این روزمرگی به عدم مهارت‌های زندگی زوجین برگردد، چرا اساساً مفهوم عشق و علاقه بین زوجین در همان سال‌های ابتدایی حرارت دارد و به مرور سرد می‌شود و زندگی را دستخوش روزمرگی و تکرار می‌کند؟
اساساً عشق تنها زمانی تداوم می‌یابد که با اختلاف عقیده‌ها و احساسات به طور باز و شفاف و منصفانه برخورد شود. امروز اغلب زوجین بیشتر به تضاد‌های صادقانه احتیاج دارند تا به فروخوردن احساسات. مسلماً زمان و موقعیت‌های مناسبی برای برخورد‌های عاقلانه وجود دارد. ما بدون تعارض نمی‌توانیم به صمیمت فردی دست یابیم. عشق و تعارض غیر قابل تفکیک هستند.
چگونه می‌توان تعارض را به حداقل‌ترین سطح ممکن رساند و نقش گفتگو در این زمینه چیست؟
یکی از بهترین راه‌های برقراری ارتباط و رفع تعارض، گوش کردن به حرف‌های همسر و تکرار آنهاست به طوری که رضایت گوینده جلب شود. هدف از گوش کردن، درک محتوای عقاید یا پیشنهاد‌های فرد دیگر و معنای سخن و احساس او نسبت به آنهاست. یعنی اینکه بتوانیم خود را جای فرد دیگری بگذاریم و از زاویه دید او به آنچه درباره آن صحبت می‌کند نگاه کنیم. شنیدن هیجان‌ها و عواطف فرد دیگر کافی نیست. باید آن‌ها را بفهمیم و بپذیریم. گاهی ممکن است انتقاد‌های شدید طرف مقابل، تلاش آگاهانه برای رنجاندن شما به نظر برسد و در چنین وضعیتی، انسان وسوسه می‌شود که متقابلاً حمله کند. اما اگر تصمیم بگیرید در برابر چنین تمایل شدیدی مقاومت کنید و با همدلی احساس فرد دیگر را منعکس کنید در بیشتر اوقات از سرعت آرام شدن احساسات طرف مقابل شگفت زده خواهید شد.
نگویید «می‌دانم تو چه احساسی داری»، چون طرف مقابل به ندرت باور می‌کند. در این موقعیت زمانی هیچ توضیح، عذرخواهی یا گفته‌ای را ارائه ندهید. خود را وادار سازید که دیدگاه‌ها، پیشنهاد‌ها یا احساسات فرد دیگر را از دیدگاه خود او بفهمید و سپس افکار و احساسات را با بیانی دیگر به او برگردانید. ابتدا سکوت اختیار کنید و به طرف مقابل فرصت دهید که در مورد گفته‌های شما فکر کند و دیدگاه او را کمی بیشتر توصیف کنید. هرگونه خطایی را که احتمالاً در صحبت‌های او یا گوش کردن شما وجود داشته تصحیح کنید و اگر خود به آنچه تاکنون گفته مطلب دیگری بیافزاید یا گفته‌های انعکاسی شما را تصحیح کرد، آن‌ها را نیز به شکلی که رضایت او را جلب کند، جمع‌بندی کنید. هنگامی که او احساس کرد حرف‌هایش را شنیدید شما هم حق خواهید داشت درباره دیدگاه خود صحبت کنید و احساس‌تان را بیان کنید.
در بیشتر موارد آقا یا خانم هنوز دو دقیقه نگذشته، جواب آماده دارند ولی چند دقیقه نگه‌داشتن زبان و تأمل و گوش کردن و انعکاس می‌تواند معجزه کند. این روش به فرد کمک می‌کند تا هیجان‌های منفی را از بین ببرد و به حل مشکل خود بپردازد، مشکلی که حل نشده باقی بماند، می‌تواند موجب پیدایش یک تعارض اساسی و گاهی غم و تنهایی سالیان دراز شود.
صحبت نکردن یا عدم توانایی گفتگو در زندگی مشترک چگونه فاصله زوجین را تشدید می‌کند؟
همسران پرمشغله اصولاً از محبت کردن و مصاحبت غافل می‌شوند. در نهایت از نظر احساسی میان آن‌ها فاصله می‌افتد و پرکردن این فاصله دشوار است. بهترین راه حل برای جلوگیری از این وضعیت، اختصاص روزانه چند دقیقه برای صحبت کردن و زمانی بیشتر در طول هفته است به ویژه وقتی مرد وارد خانه می‌شود و اگر زن خانه‌دار باشد بسیار نیاز دارد که شوهرش به حرف‌های او گوش دهد. مرد باید با همه توجه به حرف‌های همسرش گوش دهد نه آنکه هم زمان مشغول حل جدول، مطالعه روزنامه یا تماشای تلویزیون باشد، گوش کردن همراه کار‌های دیگر نوعی بی‌توجهی و بی‌احترامی به همسر است. رعایت این مسئله به ظاهر کوچک نقش مهمی در تحکیم روابط زن و شوهر دارد. فراموش نکنید صحبت صمیمانه با همسر از نعمت‌های خداوند است. آفت این نعمت، غیبت کردن و بدگویی به ویژه خانواده همسر و مچ‌گیری متقابل همسر است و این به روابط صمیمانه بسیار صدمه می‌زند.